Emboli Rehberi

Emboli, damarlardaki pıhtının kan ile taşınması sonucunda kan damarlarının tıkanmasıyla meydana gelen ciddi bir sağlık sorunudur.

Emboli hastalığı, tıp dünyasında önemli ve hayati tehlike arz edebilen bir sağlık sorunu olarak tanımlanabilir. Kan dolaşımı sırasında yabancı bir maddenin ya da bir kan pıhtısının farklı bir bölgeye taşınmasıyla tıkanıklığa yol açılmasına neden olan emboli, hızlı müdahale edilmediği takdirde ciddi sorunlara hatta ölüme dahi sebebiyet verebilir.

Akciğer ve kalp gibi önemli bölgelerde meydana gelen emboli, aynı zamanda beyin gibi tüm vücut sağlığını anında etkileyecek bölümlerde de meydana gelebilmektedir. Kalıcı hasara neden olmaması ve hatta ölüm sonuçlarının doğurmaması için acil müdahalenin önemli olduğu bir durum olmakla birlikte aynı zamanda palyatif bakım konularından birisi olduğunu söylemek de mümkündür. Bu nedenle huzurevleri bünyesinde de bu konuda uzman ve bilinçli kişiler bulunmaktadır.

Emboli Nedir?

Emboli nedir ve ne demek sorusu birçok kişinin araştırdığı önemli sağlık konuları arasında yer alır. Tıp dünyasında son derece önemli hastalık türlerinden birisi olan emboli kısaca; damarın içerisinde yer alan bir kan pıhtısının kan akışıyla birlikte yer değiştirerek başka organ ya da dokulara ulaşması ve bu sırada da damarı tıkaması sonucu oluşan bir sorundur.

Emboli; beyin, akciğer, kalp ve benzeri gibi birçok yapı ve dokuda meydana gelebilir. Bu sebeple de embolinin farklı çeşitleri olduğunu söylemek mümkündür.

Emboli ve Tromboz Nedir?

Emboli ve tromboz, birbirleri ile ilişkili ancak farklı anlamlar içeren iki ayrı önemli tıp terimidir. Bu bağlamda emboli, kan dolaşımındaki bir maddenin ya da kan pıhtısının yer değiştirmesi sonucunda oluşturduğu tıkanıklık durumunu ifade ederken tromboz ise bu tıkanıklığı oluşturan pıhtı oluşumunu ifade etmektedir.

Emboli oluşumu, bölgede kan akışını engellediğinden dolayı dokulara kan ve oksijen iletişimin de engellediğinden bölgede ciddi bir hasar oluşmasına ortam hazırlayabilir. Dolayısıyla da emboli tromboz, en acil şekilde tıbbi müdahale gerektiren aksi halde sonuçlara ölüme kadar varabilecek durumlardır.

Venöz Emboli ve Tromboz

Trombozun bir tür çeşidi olan venöz emboli, toplardamarda meydana gelen kan pıhtılaşmasıdır. Toplardamar içerisinde oluşan ve venöz emboli adı verilen pıhtı nedeni ile toplardamara kan akışı engellendiğinden şişme ve ağrı gibi şikayetler baş göstermeye başlar.

Kalça, baldır ve bacak gibi bölgeler venöz emboli ve tromboz durumunun en sık görüldüğü bölgelerdir. Ayrıca bu durum vücudun toplardamarlarında oluştuğunda tıp literatüründe derin ven trombozu olarak farklı isimle de tanımlanabilmektedir.

Emboli Hastalığı

Kan dolaşımında yabancı bir maddenin ya da oluşan bir kan pıhtısının dolaşımı tıkaması ile birlikte emboli sonucu yani tıkanma meydana gelir. Bu sırada tıkanıklıkla birlikte doku ve organlara hem kan hem oksijen taşınamadığından ciddi düzeyde hasarların oluşabilmesi de kuvvetli ihtimaller arasında yer alır. Hastalığın en çok görülen birincil nedeni de vücuttaki kan pıhtılarıdır.

Hastalığın etkileri ve semptomları tıkanıklığın oluştuğu bölgeye göre değişkenlik gösterir. Dolayısıyla da akciğerde meydana gelen emboli göğüste ağrı ya da solunum zorluğu gibi semptomları meydana getirirken beyinde meydana gelen emboli ise hareket kısıtlılığı, yüz felce ya da konuşamama gibi semptomlara neden olabilmektedir.

Embolinin tedavi yöntemleri de embolinin oluştuğu bölgeye göre şekillenir. Hastanın durumu ve emboli bölgesine göre kan sulandırıcı ilaçlar, trombolitik tedavi yöntemleri, cerrahi müdahale gibi tedavi yöntemleri uzmanlar tarafından uygulanır.

Sağlıklı ve dengeli beslenme düzenine uymak, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak, varsa varislerin tedavi edilmesini sağlamak emboli riski azaltılması açısından son derece önemli önlemlerdir.

Pulmoner Emboli

Pulmoner emboli nedir sorusu özellikle akciğer hastası olan kişilerin çok daha fazla merak ettiği sorulardan birisidir. Pulmoner emboli, akciğerlerde bulunan kan damarlarının tıkanması sonucunda meydana gelir. Genellikle bacaklarda trombüsün kapmasıyla birlikte meydana gelir ve kan akışının akciğerlerine gitmesini engeller. Eğer emboli, akciğerin ana damarlarından birinin ya da birkaçının tıkanmasına neden olursa bu durum tıp literatüründe “masif pulmoner emboli” olarak tanımlanır.

Hastalığın risk faktörleri ve semptomları embolinin büyüklüğüne ve kan akışı oranına göre değişebilir. Eğer söz konusu küçük bir emboli ise hastada hiçbir semptom görülmeyebilir. Ancak daha geniş çaplı durumlarda akut solunum güçlüğü, göğüste ağrı, baygınlık, çarpıntı hissi, kanla karışık öksürük gibi ciddi boyutta semptomlar kendini gösterebilir. Hayati önem taşıyan bir hastalık olduğundan erken tanı ve en doğru yöntemler ile acil müdahale hasta sağlığı açısından son derece önemli kriterler arasında yer alır.

Hastalığın nedenleri başında sigara ve alkol kullanımı gibi zararlı alışkanlıklar gelir. Ancak sağlıksız ve düzensiz beslenme tarzı da pulmoner emboli için ortam hazırlayan önemli nedenler arasında yer alır.

Beyin Emboli Nedir?

Beyin embolisi, beyne giden kan damarlarının pıhtı parçaları nedeni ile tıkanması ile meydana gelir ve beyne hem kan hem oksijen iletimini engeller. Beynin oksijen ve kan ihtiyacının karşılanmaması beyin dokularında ciddi hasara sebebiyet verebilir.

Beyin embolisi, büyüklüğüne ve şiddetine göre her hastada farklı şekillerde semptomlara yol açabilir. Özellikle büyük çaplı olduğu durumlarda yüz felci, baş dönmesi, görme kaybı, konuşma güçlüğü ve koordinasyon eksikliği gibi semptomlar görülebilmektedir.

Septik Emboli

Septik emboli, kan dolaşımını tıkayan maddenin enfeksiyonlu olmasıyla meydana gelen bir emboli çeşididir. Özellikle enfekte kalp kapakçığı, cilt ve diş enfeksiyonları septik emboli oluşumunun en temel nedenleridir.

Vücudun farklı bölgelerine yerleşebilen septik emboli, aynı şekilde yerleştiği bölgeye göre farklı şekillerde belirti gösterebilir. Kas ve karın ağrısı, titreme, kusma, ateş, halsizlik ve terleme bu embolinin en çok gösterdiği semptomların başında gelir.

Enfeksiyonlu bir pıhtı ya da madde olan septik emboli, aynı zamanda yerleştiği noktada enfeksiyonunu birikmesine ve büyüyerek daha çok yayılmasına da neden olur. Dolayısıyla da ciddi sağlık sorunlarından birisi olduğundan en hızlı şekilde tedavi edilmelidir.

Paradoksal Emboli Nedir?

Tıp literatüründe paradoks emboli olarak da nitelendirilir. Büyük damarların ya da kalp damarlarının olması gerekenden çok daha fazla açılması paradoksal embolinin en temel nedenleridir. Genellikle kalbin sağ ve sol kapakçığına yerleşerek tıkanıklığa sebep olan paradoks emboli; göğüste ağrı, konuşma ve solunum güçlüğü ya da felç gibi sonuçları da beraberinde getirebilir.

Serebral Emboli Nedir?

Serebral emboli, beyin arterlerine kan ve oksijen akışını engelleyerek beyin dokularının zarar görmesine neden olabilmektedir. Özellikle kalpte ya da diğer büyük damarlardaki pıhtının beyin arterlerine yerleşmesiyle meydana gelir.

Serebral embolinin belirtileri tıpkı diğer emboli çeşitleri gibi yerleştiği bölgeye ve boyutuna göre değişse de ani şekilde belirti vermesiyle diğer türlerden farklılık gösterir. Bu doğrultuda aniden meydana gelen konuşmada ve yürümede güçlük, yüzde asimetrik görüntü, yüksek derecede baş ağrısı, koordinasyon eksikliği aynı zamanda serebral embolinin habercisi olabilir.

Embolism

Kan dolaşımında yer alan embolus maddesinin bir doku ya da organa yerleşerek kan dolaşımı tıkanıklığına neden olması “Embolism” olarak ifade edilir. Kemik iliği, hava kabarcığı, kan pıhtısı ya da bir tümör hücresi emboli maddesi olabilmektedir.

Kalp damarlarının ya da büyük kan damarlarının açıklarından sızan embolus, küçük kan damarlarına dahi kısa sürede erişerek bu bölgelere yerleşip birçok ciddi boyutlu sağlık sorununa davetiye çıkarabilir. Akciğer, bacak, beyin ve kalp embolismin en çok görüldüğü bölgeler olarak bilinir.

Emboli Belirtileri

Emboli, kan damarlarında kan ve oksijen akışını engelleyecek şekilde tıkanıklığa neden olmakla birlikte yerleştiği bölgeye göre farklı çeşitleri de vardır. Dolayısıyla da belirtileri de embolinin oluştuğu bölgeye göre farklılık göstereceğinden örneğin; beyinde emboli belirtileri ile akciğerde emboli belirtileri birbirinden farklı olabilir. Bu durumun ayrımı ancak uzmanlar tarafından uygulanan test ve tetkikler ile yapılabilir.

Akciğer Emboli Belirtileri

Akciğer embolisinin en belirgin belirtilerinin başında nefes darlığı gelir. Söz konusu nefes darlığı efor eşliğinde kademeli olarak gelişebileceği gibi aynı zamanda ani bir şekilde de kendisini gösterebilir. Göğüste ağrı şikayetlerinin oluşması ve bu ağrının kol, çene, boyun ve omuz bölgelerine yayılması da aynı zamanda akciğer emboli belirtileri arasında sıklıkla görülür.

Pulmoner Emboli Belirtileri

Pulmoner emboli, aynı zamanda akciğerde meydana gelen ve akciğer embolisi olarak da isimlendirilen emboli türüdür. Aniden ya da kademeli şekilde meydana gelen nefes darlığı, göğüs ağrısı ve göğüsten kollara, omuza, boyna ve çeneye göğüs ağrısının dağılması da Pulmoner Emboli (PE) belirtileri arasında yer alır. Bu ağrılar hareketsiz dururken, ani hareket edildiğinde ya da yemek sırasında dahi aniden kendisini gösterebilmektedir.

Bacakta Emboli Belirtileri

Bacakta emboli meydana geldiğinden öncelikle embolinin olduğu bölgede gözle görülebilir kızarıklık, morluk ya da soluk bir görünüm oluşabilir. Bunun yanı sıra ayak, ayak bileği ve bacaklarda ödem ve şişlik oluşması, embolinin yerleştiği bacağın baldırından başlayan kramp şeklinde ağrılar görülmesi, ayak ve ayak bileğinde nedeni bilinemeyen yüksek şiddetli ağrılar da bacakta emboli olduğunu işaret eden belirtilerdir.

Kalça Kırığı Ameliyatı Sonrası Emboli Belirtileri         

Kalça kırığı yaşayan hastaların yarısından fazlasında emboli belirtilerinin gözlemlendiğini söylemek mümkündür. Kırık olan bölgede damarların hasar görmesi ya da kanamanın çok olmasından dolayı pıhtılaşma olması aynı zamanda emboliye davetiye çıkarabilmektedir.

Özellikle kalça çıkığı sonrasında ameliyat olan hastalarda kızarma, şişlik, baygınlık hissi ve halsizlik gibi emboli belirtileri görme ihtimali oldukça yüksektir.

Emboli Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?

Emboli hastalığı, zaman zaman önemsenmese de aslında Parkinson, demans ve Alzheimer gibi hastalıklar kadar önemli ve bu hastalıklardan farklı olarak erken müdahale ile tedavi edilebilir bir hastalıktır. Dolayısıyla da bu konuda hem emboli hastası olan kişiler hem de emboli hastası olan yaşlı bakım evi kuruluşları nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda son derece bilinçli olmalıdır.

Emboli hastaları;

– Öncelikle tedavi sırasında uzmanın önerdiği kan inceltici ilaçları aksatmamalıdır.

– Fazla kilo sorunu aynı zamanda kan pıhtılaşmasını ve dolayısıyla da emboli riskini çok daha arttırır. Bu nedenle de mutlaka kilo kontrolünü sağlamalıdırlar.

– Sporu bir yaşam tarzı haline getirmeli ve aynı zamanda sağlıklı bir beslenme düzeni ile destekleyerek damar sağlığını korumalıdır.

– Eğer uzun süre hareket etmeden çalışmak durumunda kalınıyor ise bu durumda bol su tüketerek bir saatte bir mutlaka ayağa kalkıp vücudunu esnetmelidir.

Devlet huzurevleri ya da özel huzurevi fark etmeksizin tüm huzurevlerinde özellikler geriatri bakım için emboli hastalığı oldukça önemli konular arasında yer aldığından hastalar kadar yaşlı bakım evlerinin de bu konuda bilgi sahibi olması hayati önem taşımaktadır.

Emboli Hastaları Neler Yememeli?

Her insan için önemli olsa da özellikle emboli hastaları için damar sağlığı iki kat fazla önem taşımaktadır. Bu nedenle de emboli hastaları ilk olarak damar tıkanıklığına neden olabilecek yiyecek ve içeceklerden uzak durarak sağlıklı ve düzenli beslenme stilini yaşam tarzı haline getirmelidir.

Yağlı ürünler, fast food çeşitleri, hazır paketli gıdalar, asitli içecekler, tatlı gıdalar, salam, sucuk, sosis gibi şarküteri ürünleri de emboli hastalarının mümkün olduğunca tüketmemesi gereken gıdaların başında gelmektedir.

Ameliyat Sonrası Emboli Riski Kaç Gündür?

Damar tıkanıklığı şikayetleri olan hastalar için emboli riski son derece yüksek orandadır. Dolayısıyla da ameliyattan sonra özellikle ilk 15 gün risk açısından önem arz eder. Eğer hastanın sigara gibi kötü alışkanlığı var ise hasta kesinlikle ameliyattan en az 15 gün önce sigarayı bırakmalı ve ameliyattan sonra risk dilimi olan en az 15 gün kesinlikle sigara içmemelidir. Ayrıca eğer ameliyattan sonra hastanın yürümesi ve hareket etmesi mümkünse mutlaka sağlığının elverdiği sürece hareket etmesi sağlanmalıdır. Aksi halde hastanın hareketsiz kalması da emboliyi tetikleyen unsurlar arasında yer alır.

Emboli Çorabı

Emboli hastaları için özel tasarlanmış olan emboli çorabı, uzmanların genellikle hastalara tavsiye ettiği önemli medikal ürünler arasında yer alır. Anti emboli çorabı, farklı beden ölçüleri ile üretilebildiğinden her vücut yapısının kolaylıkla kullanabileceği forma sahiptir.

Hastane çorabı olarak da bilinen anti emboli çorapları, ince dokumalı bir ürün olmasına rağmen bacaklara doğru seviyede basınç uygulayarak toplardamarın kan akışını hızlandırarak bölgede pıhtı oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Farklı ölçü ve modelleri olduğundan fiyat aralıkları da değişkenlik gösterir.

Emboli Çorabı Ne İşe Yarar?

Anti emboli çorabı, bacaklara sürekli bir basınç uygulayacak şekilde özel olarak tasarlanmıştır. Bu özel tasarım sayesinde bacaklara uygulanan basınç ile damarlardaki kan akış hızını maksimum seviyeye çıkararak damarlarda pıhtılaşma yani emboli oluşumunu engellemeye yardımcı olur.

Ameliyat Sonrası Emboli Çorabı Kaç Gün Giyilir?

Ameliyat sonrasında emboli çorabı genellikle 2 gün boyunca kesintisiz olarak giyilir. Ancak hastanın durumuna ve dokuların iyileşme sürecine göre bu süre hastadan hastaya değişkenlik gösterebilmektedir.

Emboli Hastalığı Tedavisi

Emboli tedavisi, embolinin bulunduğu yere ve büyüklüğüne göre farklı şekillerde uzman tarafından planlanabilir. Eğer basit ve küçük bir emboli sorunu ise genellikle kan sulandırıcı ilaçlar ile tedavi uygulanır. Ancak ileri seviyede büyük bir emboli oluşumu söz konusu ise bu durumda uzmanlar tarafından cerrahi işlem ve ameliyat gibi yöntemlere de başvurulabilmektedir.

Emboli Atması

Kan damarlarının içinde pıhtı ya da hava kabarcığı, yağ partikülü gibi yabancı maddenin oluşması ve bu maddenin vücudun herhangi bir bölgesine yerleşerek damar tıkanıklığına yol açması aynı zamanda tıp literatüründe “emboli atması” olarak tanımlanır.

Kalpte, akciğerde ve beyinde emboli atması en yaygın görülen emboli çeşitleridir. Embolinin görüldüğü bölgeye göre belirtiler de farklı olabilmektedir. Ancak emboli geçirenler için en yaygın belirtiler arasında bölgede halsizlik, ateş ve bazen kusma gibi belirtiler yer alır.

Emboli Neden Olur?

Emboli, basit bir tanımla bir kan pıhtısının ya da damarlarda oluşan yabancı maddenin damarın tıkanması ve bu tıkanıklık ile birlikte kan ve oksijen akışının engellenmesi ile meydana gelir. Sigara kullanımı, hareketsizlik, susuzluk, fazla kilo sorunu gibi durumlar emboliye ortam hazırlayan nedenlerdir.

Akciğerde Emboli

Akciğere emboli atması, diğer bir deyişle damarlarda oluşan yabancı bir maddenin ya da kan pıhtısının akciğere kan ve oksijen taşıyan damarların tıkanması anlamına gelir. Genellikle bacak bölgesinde olan kan pıhtılarından dolayı akciğerde emboli oluşumu meydana gelir. Ancak nadiren de olsa vücudun başka bölümlerinde bulunan pıhtıların akciğere emboli atması ihtimali de söz konusudur.

Emboli ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları