Demans Nedir?

Demans Nedir?

Yazı İçeriği

Demans nedir sorusu son dönemlerde fazlaca merak ediliyor. Demans; hafıza ve düşünme yetisini etkiler ve içerisinde birden fazla hastalık barındırır.

Günümüzde teknolojinin gelişmesi ve ilerleme kaydetmesiyle birlikte aynı zamanda sürekli farklı hastalık tanımları da ortaya çıkmaktadır. Bu gelişmeler beraberinde birçok soruyu getirirken son dönemlerde en popüler olan sorulardan birisi de demans nedir sorusu olmaktadır. Tek bir hastalıktan değil birden fazla hastalıktan oluştuğundan son derece önemli bir hastalık olduğunu söylemek mümkündür.

Demans hastalığının birçok farklı türü vardır. Özellikle koah, vasküler, lewy cisimcikli gibi türleri bu hastalığın en çok bilinenlerinin başında gelir. Dolayısıyla da demans nedir, nasıl anlaşılır ve neden olur gibi soruların cevabı bu anlamda tıp alanında önemli yer tutmaktadır.

Demans Nedir: Demans Ne Demek?

Beyin fonksiyonlarının doğru çalışmasını engelleyen demans hastalığı, seyrine göre hızlı ya da yavaş şekilde ilerleyebilen bir hastalıktır. Semptomları değişebilen bu hastalık; birçok hastalıkla ilişki olduğundan bu hastalığı tek bir hastalık olarak ele almak doğru değildir.

Düşünme becerisini, hafızanın fonksiyonlarını ve sosyal yetileri olumsuz yönde etkileyen demans, birden fazla hastalıkla ilişkilidir ve birçok çeşidi vardır. Özellikle Alzheimer demansı en çok görünen türü olmakla birlikte inme ile meydana gelen vasküler demans da sık görülen türleri arasında yer alır.

Latince kökenli olan “mens” kelimesi zihin anlamına gelir. Bu bağlamda Demans kelimesi “zihnin yok olması” anlamına gelir. Belirli bir hızda ilerlediğinden demans hastalığı belirtileri de aşama aşama ortaya çıkmaktadır. Bazı türleri vücutta birtakım eksikliklere bağlı olarak meydana gelebildiği gibi bazı türleri de kullanılan ilaçların yan etkisi olarak da kendisini gösterebilir. Genellikle sürekli ilerleme kaydetmeyen ve geri dönüşü mümkün olan hastalıktır.

Demans Nedir: Demans Hastalığı Nedir?

Demans hastalığı, tıp alanında çok fazla rastlanılan bu nedenle de çok fazla merak edilen bir konudur. Kişiden kişiye göre hastalığın seyir hızı değişiklik gösterebildiğinden kimi hastalarda hızlı bir şekilde ileri evreye ulaşırken kimi hastalarda daha yavaş ilerleme gösterir. Halk arasında “Bunama hastalığı” olarak bilinir.

Hastanın günlük yaşam kalitesini büyük oranda düşürecek şekilde hafıza, düşünme ve sosyal beceri gibi becerilerin gerilemesine neden olur. Birçok hastalık aynı zamanda demans hastalığının nedenleri arasında yer alabildiğinden eğer söz konusu demans şüphesi ise birden fazla hastalık bütüncül olarak ele alınır. Hafıza kaybı olarak bilinse de aslında her hafıza kaybı yaşayan hastaya gerekli tetkikler yapılmadan demans demek doğru değildir. Demansın hafıza kaybı haricinde başka neden ve belirtileri de olabilir.

Demans Nedir: Demans Hastası Ne Kadar Yaşar?

Sürekli ilerleme gösteren bir hastalık olduğu bilinen demans hastalığı konusunda tıpta halen bilimsel çalışmalar ve araştırmalar devam etmektedir. Bu araştırmalar sonucunda hastalığın ölümcül bir hastalık olduğu bilinse de genel olarak hastaların yaşam süreleri farklılık gösterebilmektedir.

Genel olarak bu hastaların ömrü 1 yıl olabileceği gibi kimi demans hastaları 4 yıl hatta 20 yıl kadar yaşayabilmektedir. Bu süre hastalığın seyir hızı ve hastanın fizyolojik özellikleri ile yakından ilgilidir.

Demans Nedir: Demans Belirtileri Nelerdir?

Halk arasında “Bunama” olarak da tabir edilen demans; sinsi bir hastalık olduğundan belirgin bir şekilde özellikle ilk evrelerde belirti göstermiyor olsa da bazı basit belirtiler kimi zaman bu hastalığı işaret edebilmektedir. Bu işaretler;

  • Hafıza kaybı yaşamaya başlamak,
  • İletişim kurarken kelimeleri hatırlamakta zorlanmak ve doğru kelimeyi bulamamak,
  • Karışık planlı olan işleri kontrol edememek,
  • Problem çözmede zorluk yaşamak,
  • Olumsuz yönde bilişsel becerilerde değişiklikler yaşamak,
  • Yön bulmak gibi basit konularda eksiklik yaşamak,
  • Motor fonksiyonlarını kullanamamak,
  • Sürekli kafa karışıklığı yaşamak ve odaklanma sorunu ile baş etmeye çalışmak,
  • Yoğun bir şekilde kaygı bozukluğu yaşamak,
  • Kişilikte ve psikolojide olumsuz yönde değişiklikler yaşamak,
  • Paranoya yapmaya başlamak,
  • Halüsinasyon görmeye başlamak gibi belirtilerdir.

Bu belirtiler meydana geldiğinde sadece bu belirtiler ile hastaya demans teşhisi koymak mümkün olmasa da mutlaka uzman bir doktora başvurularak bu belirtilerin kaynağı mutlaka öğrenilmelidir. Şayet, belirtiler demansın habercisi ile bu noktada erken teşhis sayesinde hastalığın seyrini yavaşlatmak adına erken müdahale edilebilir.

Bu belirtilerin çok ilerlemesi durumunda demans hastasının ölüm belirtileri de olabilmektedir.

Demans Nedir: Frontotemporal Demans Nedir?

Frontotemporal demans; beynin dil ile ilgili alanlarında meydana gelen demans türüdür. Davranış, kişilik ve dil alanları beynin ön ve temporal loblarında bulunur. Bu bölgedeki sinirlerin dejenere olması yani parçalanması sonucunda meydana gelen hastalıktır. Özellikle kişilik ve davranış bozukluğu, dil ve hareket becerisinin bozulması ve düşünme becerisinin gelişmesi gibi semptomlar ile kendisini gösterir.

Hastalığı tedavi edici ve durdurucu bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak teşhis konulduktan sonra hastanın sinirli, kaygılı, depresif ve çevresine karşı tutarsız hareketlerini dizginleyebilecek ilaç tedavileri uygulanır. Zamanla ilerleyen Frontotemporal hastalığının ilerleme hızı ise hastadn hastaya değişir. İleriki seviyelerde hastaların kas güçsüzlüğü ile birlikte tekerlekli sandalyeye ve ardından da yatağa bağlanması yüksek olasılıklı sonuçlardır.

Demans Nedir: Vasküler Demans Nedir?

Beyne kan akışı sağlayan damarların takınması veya bu damarlarda anevrizma meydana gelme sonucunda beyinde hasar meydana gelir ve vasküler demansın oluşmasına ortam hazırlar. Bu hasar sonucunda bireyde meydana gelen planlama yapamama, sürekli yargılamaya başlama ve hafızayı gerektiği gibi kullanamama gibi sorunlar meydana gelir. Vasküler demans, tüm bu sorunları ifade eden tıbbi terimdir.

Beyne kan taşıyan damarlar tıkandığında beyne kan akışı durur ve bu nedenle de beyin oksijen ihtiyacını karşılayamaz. Beynin oksijen ve kan yoksunluğu çekmesi, kısa sürede büyük zararlar görmesine neden olur. Bilişsel bozukluk olarak da bilinen vasküler demans, Alzheimer sonrasında en çok görülen ikinci bunama hastalığıdır.

Demans Nedir: Lewy Cisimcikli Demans Nedir?

Düşünme, planlama ve iletişim kurma gibi becerilerin yerine getirilmesini engelleyen belirtilere genel olarak demans adı verilir. Birçok türü vardır. Bu türlerden birisi de lewy cisimcikli demanstır. Türler arasında en yeni tanılardan birisi olmakla birlikte yapılan araştırmalar ve gözlemler bu belirtilerin özellikle 65 yaş ve üzeri bireylerde meydana geldiğini göstermektedir.

Beyinde bulunan “lewy” isimli küçük protein birikimlerinden almıştır. Çoğu zaman kendisini halüsinasyonlar ile göstermeye başlar. Ayrıca kasların ağırlaşması sonucunda eylemlerin yavaşlaması da erken belirtiler arasındadır. Özellikle Parkinson hastalığına benzer belirtilerle kendisini gösterebilir. Basit demans testi ile teşhis edilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla da detaylı tetkik ve testlerin yanı sıra aynı zamanda hastanın yakınlarıyla da uzmanlar tarafından detaylı görüşmeler de yapılır.

Demans Nedir: Demans Nedir Nasıl Anlaşılır?

Bunama hastalığına dair birçok belirtinin genel adı olan demans, birçok bilişsel alanda aynı anda gerilemeye neden olan belirtiler bütünüdür. Dolayısıyla da demans; bilişsel işlevlerin bozulması anlamına gelir. Bireylerin günlük yaşam kalitesini düşüren bilişsel bozukluklar, aynı zamanda bireylerin mesleki hayatındaki başarısını olumsuz yönde etkilerken sosyal iletişimini de olumsuz etkiler.

Demansın habercisi olan en önemli belirti hafıza gerilemesidir. Bireyin sürekli aynı konuşmaları tekrarlaması, önceki konuşmaları hatırlayamaması, doğru ifadeler olacak kelimeleri bulamaması, anlamsız kelimeler kullanması en tipik demans belirtileridir. Yeni öğrenilen telefon numaraları, adresler ya da kelimeler sağlıklı bireyler tarafından da unutulabilen normal durumlardır. Ancak demans söz konusu olduğunda yeni öğrenilen bilgilerin yanı sıra eskiden öğrenilmiş olan bilgiler de hızla unutulmaya başlanır.

Demans Nedir: Demans Neden Olur?

Bir bunama hastalığı olarak da bilinen demans, özellikle yaşlanma belirtileri ile neredeyse aynı belirtileri gösterse de bazı farklılıklar ve sürekli ilerleme özelliği ile yaşlılık belirtilerinden ayrılır. Nedir, belirtileri nelerdir gibi soruların yanı sıra bu hastalığın neden meydana geldiği de merak edilen sorulardan birisidir.

Demans hastalığı, beyinde meydana gelen ve nedeni belirlenemeyen bir süreç olabilir. Yani beyne kan ve oksijen gitmemesi gibi sorunlar bu hastalığa neden olabilir. Bu nedenlerin yanı sıra damar hastalıkları, tümör, alkol kullanımını gibi nedenlerin birkaçının birleşmesiyle de bu hastalığın meydana çıkması olası bir durumdur.

Nöroloji Demans Nedir?

Demans, beyin fonksiyonlarının gerilemesi ve bilişsel işlevlerin bozulmasıyla meydana gelen belirtilerdir. Dolayısıyla da tüm bu belirti ve hastalıklar, tıp ana bilim dalı olan nörolojinin kapsamına dahildir.

Alanında uzman olan nöroloji uzmanları, bunamaya dair şikayetleri olan hastaların tüm belirtilerini detaylı bir şekilde farklı tahlil ve tetkikler ile değerlendirir. Kapsamlı muayene ve araştırmalar sonrasında teşhis konulur ve hastalığın yavaşlatılmasına dair tedavi yöntemleri uygulanmaya başlanır.

Demans Nedir: Demans Rahatsızlığı Nedir?

Beyne kan ve oksijen transferini yapan damarların tıkanması ya da dejenere olması sonucunda bu damarlar hasar görür. Bu hasar akabinde beyin kan ve oksijen ihtiyacını karşılayamadığı için bireyde bir takım bilişsel bozukluklar meydana gelir.

Kelimeleri unutma, anlamsız kelimeler kullanma, aşırı yargılamaya başlama, sinirlilik hali ve kas güçsüzlüğü gibi bilişsel bozukluklar bireylerin sosyal ve mesleki hayat kalitesini ciddi anlamda düşürür. İşte tüm bu belirtilere ve bu belirtilerin meydana getirdiği rahatsızlıklara demans yani diğer adıyla bunama rahatsızlığı denir.

Demans Nedir: Demans Türleri Nelerdir?

Demans, bir hastalık değil birden fazla hastalığı kapsayan hastalıklar bütünüdür. Dolayısıyla da birden fazla hastalık için “demans” tanımlamasını yapmak mümkündür. Bu hastalıklar;

  • Beyin damarlarının tıkanması sonucu meydana gelen vasküler demans,
  • Lewy protein birikimlerinin meydana getirdiği lewy cisimcikli demans,
  • Beynin dil bölümünde meydana gelen Frontotemporal demans,
  • Parkinson hastalığı ile birlikte meydana gelen demans,
  • Alzheimer hastalığı,
  • B1, B6 ve B12 gibi vitamin eksikliği,
  • Hormonal hastalıklar,
  • Menenjit,
  • Tümör,
  • Anemi olarak da bilinen kan hastalıkları,
  • AIDS,
  • Normal basınca sahip olan hidrosefali,
  • Sifiliz,
  • Creutzfeld jacob hastalığı,
  • Wernike Korsakoff hastalığı,
  • Hungtington sendromudur.

Bu hsatalıklar genel olarak demans olarak isimlendirilen hastalık türleridir.

Demans Nedir: Yalancı Demans Nedir?

Depresyonun neden olduğu yalancı demans, tıpta “Psödodemans” olarak da isimlendirilir. Dikkat ve odaklanma eksikliği ile kendisini gösteren psödodemans, aslında unutkanlık şikayetlerinden ibarettir. İsimler, yapılması planlanan ancak unutulan işler çok sık görülen durumlardır.

Zaman içerisinde bu belirtiler giderek artar ve bireylerin günlük yaşam kalitesi ciddi anlamda düşmeye başlar. Kadınlarda ve erkeklerde aynı oranda görülebilen psödodemans, özellikle 40 ila 50 yaş arasındaki bireylerde daha sık görülmektedir. Tedavi edilebilir bir hastalık olsa da tedavi edilmediğinde ileri seviyede bunama hastalığına dönüşme riski gittikçe artar.

Demans Riski Nedir?

Tedavi edici bir yöntemi bulunmayan demans, aynı zamanda önlenebilir bir hastalıklar bütünü de değildir. Dolayısıyla da bu hastalık için her zaman bir risk olduğunu söylemek mümkündür. Ancak bu hastalığın en büyük risk faktörü yaşlanmaktır. Zira, yaşlanmak en önemli faktör olsa da tek başına bu hastalıkları tetiklemek için yeterli değildir.

Sigara içmek, hareketsiz kalmak ve alkol tüketmek gibi durumlar da riski büyük ölçüde arttırmaktadır. Dolayısıyla da bireylerin beyin sağlığını korumaya yönelik aldığı önlemler riskin azalmasına ve demans ilerleyişinin yavaşlatılmasına ortam hazırlar. Alkol ve sigara gibi kötü alışkanlıklardan uzak durmak, düzenli ve kaliteli uyku uyumak, beyni sürekli aktif olarak kullanmak ve zihinsel oyunlar oynamak riski azaltan önemli aktivitelerdir.

Demans Nedir: Senil Demans Nedir?

Senil demans, aynı zamanda kronik beyin sendromudur. Özellikle 70 ila 75 yaş arasındaki yaşlı bireylerde görülme oranı oldukça yüksektir. Yaş ilerledikçe frekansı ve ilerleme hızı daha da artabilmektedir. Senil demans, ilk olarak bireylerde yakın geçmişi unutturarak kendisini göstermeye başlar. Daha sonrasında yakın tarihten eski tarihe doğru öğrenilen bilgiler ve yaşanılan olaylar yavaş yavaş unutulmaya başlanır.

Anlaşılmayan konuşma tarzı, oryantasyon bozukluğu ve basit eylemleri bile gerçekleştirememe gibi durumlar en çok görülen durumlardır. Ancak bazı kişilerde bu durumlara ek olarak aşırı sinirlilik, saldırganlık ve kas güçsüzlüğü de kendisini gösterir.

Demans Nedir: Demans ve Alzheimer Nedir?

Demans Alzheimer Farkı: Demans ve Alzheimer hastalıkları genellikle birbirileri ile karıştırılan hatta yanı hastalıkmış gibi görülen aslında iki farklı rahatsızlıktır. Her ikisinin de en belirgin belirtisi bunama yani unutkanlık olsa da her iki hastalığı aynı görmek doğru ve bilimsel değildir.

Alzheimer hastalığı, beyin hücrelerinin tahrip olmasıyla birlikte unutkanlık ve hafıza kaybı gibi bilişsel bozuklukların meydana geldiği bir hastalık olmakla birlikte aynı zamanda demansın temelini oluşturan ilk sıralardaki hastalıklardan birisidir.

Demans ise, tek bir hastalık değil bunama ve bilişsel fonksiyon bozukluklarını meydana getiren birden çok hastalıkları kapsar. Dolayısıyla da demans, Alzheimer hastalığının daha da ilerlemiş ve ölümcül noktaya ulaşmış bir evresidir.

Demans Nedir: Demans Krizi Nedir?

Demans krizi, söz konusu hastalığın belirtilerinin arttığı ve hatta bireylerin aşırı tepkiler gösterdiği durumlar için kullanılan bir ifadedir. Özellikle ileri evrelerde bireylerin sinirlilik, aşırı yargılama ve hareketlerini ciddi oranda etkileyecek kas güçsüzlüğü gibi şikayetleri artmaya başlar. Bu şikayetler arttıkça bireylerin hastalığa bağlı olarak aşırı tepkileri de artış gösterir. Bu durumlar “demans krizi” olarak tanımlanabilir.

Huzurevi hizmetlerinden yardım almak sürecin hem hasta hem de yakınları için daha rahat geçmesini sağlayabilmektedir.

Demans Nedir: Erken Demans Nedir?

Daha ilk evre olan erken demans, aynı zamanda belirtilerin de hiç görülmediği ya da çok az kendisini gösterdiği demans evresidir. Bu evrede konuşurken kelimeleri seçememe, unutkanlık yaşama, kişilik farklılaşması, basit hesaplamaları bile yaparken zorlanma, gece ve gündüzleri karıştırmaya başlama gibi belirtiler kendisini gösterebilir.

Sorulan soruların tekrar edilmesi ya da iletişim sırasında sürekli aynı cümlelerin tekrar edilerek kelime seçiminde zorlanması gibi hafif oryantasyon bozuklukları da erken demans evresinde görülebilen durumlardır. Ayrıca bu evrede bireylerin yeni bilgileri öğrenme becerisi son derece sınırlı olur.

Demans Nedir: Koah Demans Hastalığı Nedir?

KOAH, demansa zemin hazırlayan hastalıklardan birisidir. Bir akciğer hastalığı olan KOAH, özellikle sigara dumanı gibi zararlı dumana maruz kalan kişilerde görülme sıklığı daha yüksek olan bir hastalıktır. Zararlı partiküller nedeni ile damarların tıkanması sonucunda nefes darlığı, balgam ve ciddi öksürük gibi şikayetler kendisini göstermeye başlar.

Demans Nedir: Subkortikal Demans Nedir?

Beyin korteksinin bulunduğu alanın dejenere olması sonucunda Subkortikal demans meydana gelir. Motor fonksiyonlarını etkileyen hastalıklardan dolayı meydana gelebileceği gibi aynı zamanda yaşlanmaya bağlı olarak da kendisini gösterebilen bir demans türüdür. 

Akıl yürütme ve konuşma gibi fonksiyonlarda bilişsel fonksiyonlarda gerilemelere neden olabilir. Depresyon ve davranışsal bozuklukları da beraberinde getiren Subkortikal demansın ileri evrelerinde beyin dejenerasyonu daha da kötü bir noktaya ulaşabilir.